توريسم جايگزين نفت مي‌شود
حسين احمدي نياز
در اينكه صنعت جهانگردي امروزه به عنوان يكي از مهم‌ترين منابع درآمدي كشورهاي جهان تلقي مي‌شود شكي نيست؛ به نحوي كه در حال حاضر سازمان جهانی جهانگردی اعلام كرده است، درآمد خالص حاصل از صنعت گردشگری جهانی در سال 2012 حدود 1075 میلیارد دلار بوده که از رشد 33 میلیارد دلاری نسبت به سال 2011 (رشد 4 درصدی) با وجود بحران جهانی اقتصاد که افزایش تمایل مردم جهان به پس‌انداز و کاهش سفر را در پی داشته، حکایت دارد.
براساس همین گزارش، صنعت گردشگری در جهان پس از صادرات سوخت، تولیدات پتروشیمی، غذا و اتومبیل سودآورترین صنعت بوده و بیشترین میزان گردش مالی را به همراه دارد. البته نباید این نکته را از نظر دور داشت که صنعت گردشگری در بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای در حال توسعه مهم‌ترین منبع درآمد ارزی محسوب می‌شود. در همین حال، اقتصادهای پیشرفته دنیا نیز رشد قابل توجه درآمدهایشان را از محل صنعت گردشگری در سال 2012 تجربه کردند و در این میان سوئد با رشد 17 درصدی، ژاپن با رشد 33 درصدی، کره‌جنوبی با رشد 14 درصدی و فنلاند با رشد 16 درصدی پیشتاز هستند. به علاوه در این گزارش آمده است در میان کشورهایی که طبق بررسی‌های کارشناسان سازمان‌های معتبر اقتصادی (از جمله بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول) از آنها به عنوان اقتصادهای نوظهور نام برده و پیش‌بینی می‌شود صنعت گردشگری در سال‌های اخیر نقش کلیدی در اقتصاد آنها ایفا کرده باشد، تایلند رشد 25 درصدی، هند رشد 22 درصدی، لهستان رشد 13 درصدی، آفریقای جنوبی رشد 18 درصدی، مصر رشد 14 درصدی، ویتنام رشد 18 درصدی و اوکراین رشد 13 درصدی درآمدهایشان را از محل گردشگری در سال 2012 تجربه كرده‌اند.
ايران به عنوان يكي از كشورهاي حوزه خاورميانه به‌رغم داشتن بهترين پتانسيل‌هاي گردشگري، از كمترين رشد در اين حوزه برخوردار بوده و در حال در انتهای رده‌بندی درآمدزايي و رشد گردشگري قرار گرفته است. طبق برنامه سوم توسعه مقرر شده بود ايران تا پايان برنامه پنجم به 18 ميليارد دلار درآمد سالانه از صنعت توريسم كسب كند كه متاسفانه چنين نشده است. در مقايسه ايران با دیگر كشورهاي خاورميانه، شاهد رشد صنعت گردشگري آنان هستيم؛ برای مثال امارات در سال 2012 در میان کشورهای منطقه خاورمیانه بیشترین میزان درآمد را از محل صنعت گردشگری داشته است. این کشور حاشیه خلیج‌فارس با حدود 10 میلیارد دلار درآمد از محل صنعت گردشگری در صدر کشورهای منطقه خاورمیانه و رتبه 31 جهان قرار گرفت.
از سوی دیگر، عربستان نیز که هر‌ساله میزبان میلیون‌ها گردشگر مذهبی از سراسر جهان است با کسب درآمد 7میلیارد و 400 میلیون دلاری در رتبه دوم خاورمیانه و 35 جهان حضور دارد. این کشور از اوايل دهه 80 با جداسازي حج از رديف خدمات زيارتي و تبديل آن به صادرات غيرنفتي، سالانه 30 ميليارد دلار درآمد کسب مي‌کند. همچنين در حال حاضر بيش از 49 درصد منابع ارزي مصر و 37 درصد منابع ترکيه از راه گردشگري تامين مي‌شود؛ در حالي که ما در کشورمان بخش زيادي از درآمدهايمان را از صادرات نفت کسب مي‌کنيم.
در مجموع طبق آمارهاي رسمي و معتبر، کشورهای منطقه خاورمیانه در سال 2012 حدود 47 میلیارد دلار از محل صنعت گردشگری درآمد داشته‌اند. البته در همین زمان با وجود افزایش درآمد کشورهای این منطقه از محل صنعت گردشگری، تعداد گردشگران آن از 55 میلیون نفر در سال 2011 به حدود 52 میلیون گردشگر در سال 2012 کاهش یافته
است.
واقعيت مساله اين است كه گردشگري در ايران و دیگر کشورهای دنیا تاثيرات شگرفي در کاهش نرخ بيکاري، افزايش سطح درآمد ملي، تامين منابع ارزي و رونق بازار صنايع دستي - که طبق آمار موجود ده ميليون نفر از آن ارتزاق مي‌کنند- دارد.
در جريان تحريم نفت، گردشگري مي‌توانست بهترين جايگزين آن باشد، اما متاسفانه اين امر بنا به دلايل عديده‌اي محقق نشده است. ضعف مديريتي، كمبود سرمايه و نوع نگاه نادرست به گردشگر و گردشگري از مهم‌ترین دلایل عدم رونق اين صنعت برشمرده می‌شود. حالا اما همه اميدها در اين صنعت به كليد تدبير دكتر روحاني بسته شده است.
* فارغ‌التحصیل
در اينكه صنعت جهانگردي امروزه به عنوان يكي از مهم‌ترين منابع درآمدي كشورهاي جهان تلقي مي‌شود شكي نيست؛ به نحوي كه در حال حاضر سازمان جهانی جهانگردی اعلام كرده است، درآمد خالص حاصل از صنعت گردشگری جهانی در سال 2012 حدود 1075 میلیارد دلار بوده که از رشد 33 میلیارد دلاری نسبت به سال 2011 (رشد 4 درصدی) با وجود بحران جهانی اقتصاد که افزایش تمایل مردم جهان به پس‌انداز و کاهش سفر را در پی داشته، حکایت دارد.
براساس همین گزارش، صنعت گردشگری در جهان پس از صادرات سوخت، تولیدات پتروشیمی، غذا و اتومبیل سودآورترین صنعت بوده و بیشترین میزان گردش مالی را به همراه دارد. البته نباید این نکته را از نظر دور داشت که صنعت گردشگری در بسیاری از کشورهای جهان از جمله کشورهای در حال توسعه مهم‌ترین منبع درآمد ارزی محسوب می‌شود. در همین حال، اقتصادهای پیشرفته دنیا نیز رشد قابل توجه درآمدهایشان را از محل صنعت گردشگری در سال 2012 تجربه کردند و در این میان سوئد با رشد 17 درصدی، ژاپن با رشد 33 درصدی، کره‌جنوبی با رشد 14 درصدی و فنلاند با رشد 16 درصدی پیشتاز هستند. به علاوه در این گزارش آمده است در میان کشورهایی که طبق بررسی‌های کارشناسان سازمان‌های معتبر اقتصادی (از جمله بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول) از آنها به عنوان اقتصادهای نوظهور نام برده و پیش‌بینی می‌شود صنعت گردشگری در سال‌های اخیر نقش کلیدی در اقتصاد آنها ایفا کرده باشد، تایلند رشد 25 درصدی، هند رشد 22 درصدی، لهستان رشد 13 درصدی، آفریقای جنوبی رشد 18 درصدی، مصر رشد 14 درصدی، ویتنام رشد 18 درصدی و اوکراین رشد 13 درصدی درآمدهایشان را از محل گردشگری در سال 2012 تجربه كرده‌اند.
ايران به عنوان يكي از كشورهاي حوزه خاورميانه به‌رغم داشتن بهترين پتانسيل‌هاي گردشگري، از كمترين رشد در اين حوزه برخوردار بوده و در حال در انتهای رده‌بندی درآمدزايي و رشد گردشگري قرار گرفته است. طبق برنامه سوم توسعه مقرر شده بود ايران تا پايان برنامه پنجم به 18 ميليارد دلار درآمد سالانه از صنعت توريسم كسب كند كه متاسفانه چنين نشده است. در مقايسه ايران با دیگر كشورهاي خاورميانه، شاهد رشد صنعت گردشگري آنان هستيم؛ برای مثال امارات در سال 2012 در میان کشورهای منطقه خاورمیانه بیشترین میزان درآمد را از محل صنعت گردشگری داشته است. این کشور حاشیه خلیج‌فارس با حدود 10 میلیارد دلار درآمد از محل صنعت گردشگری در صدر کشورهای منطقه خاورمیانه و رتبه 31 جهان قرار گرفت.
از سوی دیگر، عربستان نیز که هر‌ساله میزبان میلیون‌ها گردشگر مذهبی از سراسر جهان است با کسب درآمد 7میلیارد و 400 میلیون دلاری در رتبه دوم خاورمیانه و 35 جهان حضور دارد. این کشور از اوايل دهه 80 با جداسازي حج از رديف خدمات زيارتي و تبديل آن به صادرات غيرنفتي، سالانه 30 ميليارد دلار درآمد کسب مي‌کند. همچنين در حال حاضر بيش از 49 درصد منابع ارزي مصر و 37 درصد منابع ترکيه از راه گردشگري تامين مي‌شود؛ در حالي که ما در کشورمان بخش زيادي از درآمدهايمان را از صادرات نفت کسب مي‌کنيم.
در مجموع طبق آمارهاي رسمي و معتبر، کشورهای منطقه خاورمیانه در سال 2012 حدود 47 میلیارد دلار از محل صنعت گردشگری درآمد داشته‌اند. البته در همین زمان با وجود افزایش درآمد کشورهای این منطقه از محل صنعت گردشگری، تعداد گردشگران آن از 55 میلیون نفر در سال 2011 به حدود 52 میلیون گردشگر در سال 2012 کاهش یافته
است.
واقعيت مساله اين است كه گردشگري در ايران و دیگر کشورهای دنیا تاثيرات شگرفي در کاهش نرخ بيکاري، افزايش سطح درآمد ملي، تامين منابع ارزي و رونق بازار صنايع دستي - که طبق آمار موجود ده ميليون نفر از آن ارتزاق مي‌کنند- دارد.
در جريان تحريم نفت، گردشگري مي‌توانست بهترين جايگزين آن باشد، اما متاسفانه اين امر بنا به دلايل عديده‌اي محقق نشده است. ضعف مديريتي، كمبود سرمايه و نوع نگاه نادرست به گردشگر و گردشگري از مهم‌ترین دلایل عدم رونق اين صنعت برشمرده می‌شود. حالا اما همه اميدها در اين صنعت به كليد تدبير دكتر روحاني بسته شده است.
* فارغ‌التحصیل
+ نوشته شده در شنبه شانزدهم شهریور ۱۳۹۲ ساعت 13:34 توسط حسین احمدی نیاز
|
سوابق علمی و آکادمیک: